کاربرد تئوری رفتار برنامه ریزی شده در پیش بینی فاکتورهای موثر بر سوء مصرف مواد در نوجوانان

زمینه و هدف: مخاطره آمیزترین دوران زندگی از نظر شروع مصرف مواد مخدر دوره ی نوجوانی است. هزینه های اجتماعی و آسیب های ناشی از سوء مصرف مواد در نوجوانان بسیار برجسته و حائز اهمیت است و لازم است برنامه های مداخله ای تئوری محور به منظور پیشگیری از این رفتار در نوجوانان انجام گیرد؛ لذا این مطالعه با هدف بررسی فاکتورهای پیش بینی کننده سوء مصرف مواد در نوجوانان با بهره گیری از تئوری رفتار برنامه ریزی شده انجام گردید. مواد و روش ها: این پژوهش مطالعه ای توصیفی تحلیلی است که در سال 1390 انجام شد. نمونه ها 650 نفر از دانش آموزان چهار دبیرستان پسرانه مناطق مختلف شهر همدان بودند که به روش خوشه ای تصادفی انتخاب و وارد مطالعه شدند. اطلاعات با استفاده از پرسشنامه های استاندارد منطبق با تئوری رفتار برنامه ریزی شده و به روش خوداظهاری جمع آوری شد. داده ها با نرم افزار spss16 و با استفاده از آزمون های همبستگی پیرسون، آنالیز رگرسیونی لجستیک و کای دو تجزیه و تحلیل گردید.نتایج: یافته ها نشان داد که 1/11% از دانش آموزان سابقه مصرف سیگار، 4/3% سابقه مصرف مواد مخدر و 12% قصد مصرف مواد مخدر را داشتند. سابقه مصرف سیگار، مصرف مواد مخدر توسط والدین، داشتن دوستان مصرف کننده مواد مخدر، مصرف مواد مخدر توسط بهترین دوست، مصرف مواد مخدر توسط برادر یا خواهر و مصرف مواد مخدر توسط بستگان از مهم ترین فاکتورهای زمینه های مصرف مواد مخدر بودند (p<0.05). همچنین آنالیز رگرسیون لجستیک نشان داد که نگرش، هنجارهای انتزاعی و کنترل رفتاری درک شده پیش بینی کننده های قوی برای قصد مصرف مواد مخدر در واحدهای پژوهش می باشند.نتیجه گیری: استفاده از تئوری های آموزش بهداشت می تواند در پیش بینی برنامه ریزی جهت تغییر رفتارهای پرخطر کمک نماید. از تئوری رفتار برنامه ریزی شده می توان به طور موثری برای برنامه ریزی و مداخله جهت پیشگیری از سوء مصرف مواد در نوجوانان استفاده نمود